Azərbaycan Universitetinin professoru Asif Hacıyevin M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin (МГУ) Asiya və Afrika Ölkələri İnstitutunun keçirdiyi ənənəvi “Dmitriyev oxuları” XXVII Beynəlxalq konfransına təqdim etdiyi “Ahıska türklərinin sürgün folklorunun folklor-ədəbiyyat sinkretizmi və janr tipologiyası” mövzusunda geniş həcmli məqaləsi bu tədbirin materiallarını əhatə edən “Türk filologiyası məsələləri” məcmuəsinin XIII buraxılışında dərc edilib.
Müxtəlif ölkələrdən türkoloq alimlərin iştirak etdiyi bu beynəlxalq elmi tədbirə konfrans təşkilatçılarının şəxsi dəvəti ilə qatılmış Asif Hacıyevin məqaləsində türk sürgün folkloru və ədəbiyyatı xüsusi ədəbi-estetik anlayış və aktual elmi məsələ kimi ilk dəfə irəli sürülərək əsaslandırılıb. Ahıska türklərinin sürgün folklorunun tarixi-siyasi və ədəbi-estetik qaynaqları, funksional, semantik, struktur xüsusiyyətləri, janr tipologiyası, mövzu və məzmun, təhkiyə və üslub özünəməxsusluğu araşdırılıb.
Məqalədə, Ahıska türklərinin etnik mədəniyyəti və folkloru haqqında ilk məqalə və kitabların müəllifi olan Asif Hacıyevin 1980-ci illərin ortalarından başlayaraq topladığı Ahıska türklərinin folklor və ədəbi mətnləri təhlil edilib. Məruzəçi göstərib ki, 1944-cü ildə sovet rejimi tərəfindən öz vətənlərindən deportasiya edilmiş, hazırda dünyanın ondan çox ölkəsində məskunlaşmış Ahıska türklərinin sürgün folkloru bu toplumun milli kimlik şüurunun, tarixi yaddaşının, etnik mədəniyyətinin qorunmasında həlledici rol oynayır. Lakin deportasiya şəraitində folklorda köklü evristik, funksional, tipoloji, poetik dəyişikliklər baş verib, şifahi və yazılı yaradıcılıq, folklor və ədəbiyyat meyarları qovuşub, xalq yaradıcılığının ədəbi-estetik, sosial-psixoloji, etnik-mədəni, etnik-pedaqoji və digər funksiyaları xeyli genişlənib. Azərbaycanda yaşayan Ahıska türklərinin xalq yaradıcılığında sürgün reallıqları ilə yanaşı, Azərbaycan gerçəkliyi, xüsusən Qarabağ savaşı ilə bağlı mövzular, Azərbaycan ədəbiyyatını təsiri də əhəmiyyətli yer tutub. Ahıska türklərinin sürgün folklorunun funksional aspektlərini, poetik özəlliyini, ideya-tematik, janr, üslub, təhkiyə, kompozisiya xüsusiyyətlərini təhlil və təsnif edən müəllif, deportasiyaya məruz qalmış digər türk xalqlarının, o cümlədən Azərbaycan və Krım türklərinin, qaraçay və balkarların, urumların oxşar mətnlərinin müqayisəli tədqiqi üçün nəzəri-metodoloji müddəalar təqdim edib.
İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi
21.06.2020